คำว่า “ออดิท” น่าจะเป็นคำที่นักบัญชีคุ้นหูกันอยู่แล้ว เพราะตั้งแต่ตอนเรียน เราก็มักจะเห็นรุ่นพี่บางคนไปทำงานด้านนี้ หรือตอนที่ทำงานบัญชี เราก็มักได้ยินบ่อยๆว่า ต้องปิดงบให้เรียบร้อย เพื่อให้พวกเค้ามาตรวจสอบ
และจริงๆ แล้ว คำว่า ออดิท มันคืออะไร ใช่แค่คนที่คอยนั่งตรวจสอบการทำงานของนักบัญชีเท่านั้นหรือไม่ ในบทความนี้ CPD Academy จะพาเพื่อนๆ ไปเรียนรู้กันค่ะ
ออดิท คืออะไร?
จริงๆ แล้วคำนี้ย่อมาจากคำว่า Auditor ในภาษาอังกฤษ ซึ่งหมายถึง คนที่ได้รับอนุญาตให้ตรวจสอบความถูกต้องของการบันทึกบัญชี และให้ความเชื่อมั่นว่าบริษัทปฏิบัติตามกฎหมาย หรือเสียภาษีอากรถูกต้อง ซึ่งการมีผู้ตรวจสอบนั้นช่วยลดความเสี่ยงที่เกิดจากการทุจริตหรือทำงานผิดพลาดได้มาก นอกจากนี้เอง ผู้ตรวจสอบบัญชียังช่วยแนะนำเจ้าของธุรกิจเพื่อให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพได้ด้วย
แต่ทว่าในการทำงานสายตรวจสอบเอง ก็จะแบ่งประเภทการทำงานออกเป็นหลายรูปแบบ และแต่ละงานก็จะมีวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันไป
ผู้ตรวจสอบบัญชี (Auditor) มีกี่ประเภท?
ประเภทของผู้ตรวจสอบบัญชี แบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลักๆ
1. ผู้ตรวจสอบบัญชีภายนอก (External Auditor)
ผู้ตรวจสอบบัญชีภายนอก เป็นบุคคลที่มีอิสระจากบริษัท และถูกจ้างมาตรวจสอบงบการเงิน เพื่อให้ความเชื่อมั่นแก่บุคคลภายนอก อย่างเช่น นักลงทุน ผู้ใช้งบการเงิน ผู้ให้สินเชื่อ ผู้ตรวจสอบบัญชีภายนอกเอง ก็แบ่งออกเป็น 2 ประเภทย่อยๆ ก็คือ ผู้ตรวจสอบบัญชีภาษีอากร (TA) และผู้ตรวจสอบบัญชีรับอนุญาต (CPA) สำหรับธุรกิจขนาดเล็กจะตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบบัญชีภาษีอากร (TA) และธุรกิจขนาดใหญ่จะตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบบัญชีรับอนุญาต (CPA) ทั้งนี้งบการเงินที่ตรวจสอบโดยผู้สอบบัญชีภายนอก ต้องนำส่งแก่กรมพัฒนาธุรกิจการค้า และกรมสรรพากรเป็นประจำทุกปีด้วย
2. ผู้ตรวจสอบบัญชีภายใน (Internal Auditor)
ผู้ตรวจสอบภายใน เป็นขั้วตรงข้ามกับผู้สอบบัญชีภายนอก เนื่องจากว่าพวกเค้าเป็นพนักงานในบริษัทค่ะ ที่ถูกว่าจ้างมาเพื่อตรวจสอบการทำงานในองค์กร ว่ามีการทำงานอย่างมีแบบแผนตามที่กำหนดไว้หรือไม่ มีข้อผิดพลาดอะไรเกิดขึ้นในการทำงานแต่ละขั้นตอนหรือเปล่า บ่อยครั้งที่ผู้ตรวจสอบบัญชีภายในเห็นข้อผิดพลาดในการปฏิบัติ แล้วรายงานกับผู้บริหาร เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ไขและปรับปรุงต่อไป ซึ่งเป็นเรื่องที่ดีสำหรับธุรกิจนะคะ แต่ทว่าในทุกๆ บริษัทอาจจะไม่ได้มีแผนกหรือตำแหน่งผู้ตรวจสอบบัญชีภายในเสมอไปนะ ส่วนใหญ่แล้วบริษัทที่ให้ความสำคัญกับการตรวจสอบภายในจะเป็นบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ ที่ต้องมีการควบคุมภายในที่ดี และมีความโปร่งใสในสายตาคนนอกมากๆ ค่ะ จึงจะมีแผนกตรวจสอบภายในแยกออกมาต่างหากเลย
3. ผู้ตรวจสอบของรัฐบาล
ผู้ตรวจสอบของรัฐบาล ก็เป็นอีกสายงานหนึ่งที่ทำหน้าตรวจสอบหน่วยงานต่างๆ ในรัฐบาล ว่าเงินรายได้ที่ได้รับมากจากภาษีประชาชนนั้น เจ้าหน้าที่รัฐใช้มันอย่างถูกต้อง เหมาะสม และเป็นไปตามกฎระเบียบข้อบังคับหรือไม่
การที่มีผู้ตรวจสอบของรัฐมาตรวจสอบการใช้จ่ายนั้น จะช่วยลดปัญหาการทุจริต คอรัปชั่นได้ และที่สำคัญยังช่วยกำจัดความเสี่ยงจากการใช้เงินประชาชนแบบผิดวิธีได้ด้วยเช่นกันจ้า
4. ผู้ตรวจสอบบัญชีนิติวิทยาศาสตร์
ผู้ตรวจสอบบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ (Forensic Auditor) สายตรวจสอบนี้เกี่ยวข้องกับการนำความรู้เฉพาะด้านบัญชี มาช่วยในการสืบสวนหาหลักฐานในคดีความต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการฉ้อโกง หรือว่าอาชญากรรม เพื่อใช้เป็นหลักฐานในชั้นศาลต่อไป การนักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ถือว่าเป็นเรื่องใหม่มากในประเทศไทย แล้วพวกเค้าควรมีความรู้ในเรื่องใด ลองไปดูสรุปที่ อาจารย์ศิลปพร ศรีจั่นเพชร กล่าวไว้ ดังต่อไปนี้
- ความรู้เกี่ยวกับการทุจริต (Fraud Knowledge) นักบัญชีนิติวิทยาควรมีความรู้ และ
ทักษะอย่างเพียงพอที่จะรับทราบสัญญาณบอกเหตุเกี่ยวกับการทุจริตที่อาจเกิดขึ้น (Warning Signs
หรือ Red Flag) รวมทั้งจุดอ่อนของระบบการควบคุมภายในต่าง ๆ ที่อาจก่อให้เกิดความเสี่ยง หรือ
การทุจริต - ทักษะการตรวจสอบ (Investigative Competency) เนื่องจากการทุจริตมักถูกปิดบังไว้
อย่างดี ดังนั้น ทักษะนี้จึงจำเป็นมากในการใช้หาหลักฐานทางคดีความ - ความรู้เกี่ยวกับกฎหมาย (Knowledge of Law) นักบัญชีนิติวิทยาควรมีความรู้ ทั้ง
กฎหมายแพ่งและกฎหมายอาญา เพื่อที่จะได้เข้าใจว่าการกระทำอันไม่สมควรนั้นละเมิดต่อกฎหมาย
ในเรื่องใด - ความรู้เกี่ยวกับหลักฐาน (Rules of Evidence) หลักฐานที่ได้จากการตรวจสอบอาจมี
ความแตกต่างจากหลักฐานทางกฎหมาย นักบัญชีนิติวิทยาจึงต้องมีความรู้ในเรื่อง กฎเกณฑ์ของ
หลักฐานทางกฎหมายด้วย - ความรู้เกี่ยวกับธุรกิจ (Business Knowledge) ซึ่งจะช่วยในการประเมินความเสี่ยงและระบุปัญหา รวมทั้ง วางแผนและปฏิบัติงานตรวจสอบได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ทักษะการติดต่อสื่อสาร (Communication Skill) การสื่อสารอย่างมีประสิทธิผลจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง สำหรับการทำหน้าที่เป็นพยานในศาล
พอจะเข้าใจว่าออดิทคือใคร ทำอะไรกันแน่ และสายงานอาชีพตรวจสอบบัญชีมีทั้งหมดกี่แบบไปแล้ว คิดว่าน่าจะเป็นประโยชน์สำหรับน้องๆ ที่กำลังเรียนบัญชีอยู่ หรือว่านักบัญชีที่กำลังอยากเปลี่ยนสายงานมาเป็นผู้ตรวจสอบบัญชีนะคะ
มาทำความรู้จักอาชีพผู้ตรวจสอบบัญชี ต้องจบอะไร ทำงานแบบไหน ได้เพิ่มเติมที่ลิงค์นี้เลย
สำหรับใครที่สงสัยว่าผู้สอบบัญชีทั้ง 4 ประเภทนี้ เค้าต้องมีใบประกอบวิชาชีพอะไรบ้างนะ ลองดูสรุปในภาพนี้ได้เลยค่ะ
