นักบัญชีหลายคนอยากเป็นผู้สอบบัญชีเพื่อความก้าวหน้าในอาชีพ แต่จะเป็นผู้สอบบัญชีก็ต้องเริ่มที่การเป็นผู้ฝึกหัดงานสอบบัญชีก่อน วันนี้เรามาดูกันว่าฝึกหัดงานสอบบัญชีคืออะไร จะเป็นผู้ฝึกหัดงานสอบบัญชีได้ต้องทำอย่างไรบ้าง?
ผู้ฝึกหัดงาน คืออะไร?
ผู้ฝึกหัดงานคือ ผู้ที่ขึ้นทะเบียนกับสภาวิชาชีพบัญชี เพื่อขอเป็นผู้สะสมชั่วโมงฝึกหัดงานสอบบัญชี โดยมีผู้ให้การฝึกหัดงานด้วยเป็น CPA จึงจะขอเป็นผู้มีสิทธิ์เข้าสอบ CPA ได้
เพราะการเข้าทดสอบ CPA ได้นั้น มีเงื่อนไขหลักด้วยกัน 2 อย่างคือ
- เก็บชั่วโมงฝึกหัดงานอย่างน้อย 3,000 ชั่วโมง และเวลาทำงานอย่างน้อย 3 ปี
- ทดสอบให้ผ่าน 6 วิชา
ดังนั้น ถ้าไม่สมัครเป็นผู้ฝึกหัดงานก่อนก็เก็บชั่วโมงไมไ่ด้และสมัครสอบไม่ได้นั่นเอง
เรื่องที่ควรรู้เกี่ยวกับการฝึกหัดงาน
พอเรารู้แล้วว่าจะเข้าสู่สายอาชีพผู้ตรวจสอบบัญชีต้องเป็นผู้ฝึกหัดงานก่อน แต่จะสมัครเป็นผู้ฝึกหัดงานก็มีเงื่อนไข กฎระเบียบ ข้อบังคับอยู่หลายอย่างด้วยกัน เรามาดูกันดีกว่าว่าจะเป็นผู้ฝึกหัดงานได้เราต้องรู้อะไรบ้าง
เป็นสมาชิกสามัญ
หนึ่งใน คุณสมบัติของผู้เข้ารับการทดสอบ CPA คือเป็นสมาชิกของสภาวิชาชีพบัญชี แต่ไม่ใช่สมาชิกทุกประเภทที่จะเข้าฝึกงานและเข้าสอบได้หมดนะ
การเข้าทดสอบต้องเป็นสมาชิกประเภทสามัญก่อน เพราะว่าผู้ที่สมัครเข้าทดสอบได้ต้องสำเร็จการศึกษาระดับปริญญา ตามข้อบังคับสภาวิชาชีพบัญชี ว่าด้วยหลักเกณฑ์และคุณสมบัติของผู้สอบบัญชีรับอนุญาต หมวด 3 ข้อ 8
สรุปให้เข้าใจง่าย ๆ คือ เราต้องเป็นสมาชิกสามัญก่อน แล้วไปสมัครเป็นผู้ฝึกหัดงาน ถึงจะเข้าสอบ CPA ได้นะคะ
รักษาสถานภาพสมาชิก
สมาชิกของสภาวิชาชีพบัญชีนั้น จะต้องจ่ายชำระค่าบํารุงสมาชิกทุกปี โดยจะต้องจ่ายชำระล่วงหน้า เช่น ค่าบำรุงสมาชิกของปี 2567 ต้องจ่ายชำระภายในปี 2566 เป็นต้น หากไม่จ่ายชำระในระยะเวลาที่กำหนด จะทำให้สถานภาพสมาชิกสิ้นผลในที่สุด
วิธีแจ้งการฝึกหัดงาน
ถ้าเราจะฝึกหัดงานเราก็ต้องมีผู้ให้การฝึกหัดงานก่อน โดยผู้ให้การฝึกหัดงานนั่นก็คือสำนักงานสอบบัญชีที่เราทำงานเป็นผู้ช่วยผู้ตรวจสอบบัญชีอยู่นั่นเอง
เมื่อเรามีผู้ให้การฝึกหัดงานแล้ว เราต้องจัดทำแบบ คำขอแจ้งการฝึกหัดงาน (ผส.1) โดยจะต้องให้ ผู้ให้การฝึกหัดงานลงชื่อในคำขอแจ้งการฝึกหัดงาน (ผส.1) ด้วย แล้วนำส่งให้สภาวิชาชีพบัญชีตรวจสอบ
หลังจากนั้นก็รอสภาวิชาชีพบัญชีอนุมัติ แล้วผู้ฝึกหัดงานจะได้ “บัตรประจำตัวผู้ฝึกหัดงาน” หรือบัตรประจำตัวสอบ หมายความว่าเราได้เป็นผู้ฝึกหัดงานแล้ว สามารถเก็บชั่วโมงได้ และสมัครสอบได้แล้วนะคะ

ฝึกหัดงาน
ขั้นตอนการฝึกหัดงาน หรือเก็บชั่วโมงฝึกหัดงาน ขั้นตอนนี้สำหรับหลาย ๆ คน คงจะเป็นขั้นตอนที่แสนยาวนานเหลือเกิน เพราะผู้ช่วยผู้ตรวจสอบบัญชีเป็นงานที่หนักเอาการ ต้องทำงานในปริมาณเยอะมากในระยะเวลาอันจำกัด ยิ่งในช่วงออกงบประจำปี อาจจะต้องทำงานถึงดึกติดกันหลายวันเลยก็ได้นะ
เงื่อนไขการเก็บชั่วโมง
เงื่อนไขการฝึกหัดงานนั้นอย่างที่บอกไปก่อนหน้านี้คือ เก็บชั่วโมงฝึกหัดงานอย่างน้อย 3,000 ชั่วโมง และเวลาทำงานอย่างน้อย 3 ปี หรืออีกทางเลือกหนึ่งก็คือฝึกอบรมกับสภาวิชาชีพบัญชีทดแทนการเก็บชั่วโมง 2,000 ชั่วโมง เป็นเวลา 2 ปี ทั้งนี้ทั้งนั้นกรอบเวลาสำหรับการเก็บชั่วโมงทั้งหมดต้องไม่เกิน 5 ปี ไม่เช่นนั้นแล้วการเก็บชั่วโมงจะสิ้นผลนะคะ
รายงานการฝึกหัดงาน
ผู้ฝึกหัดงานต้องยื่นรายงานการฝึกหัดงาน (ผส.2) ปีละครั้ง นับจากวันยื่นคำขอเริ่มฝึกหัดงาน โดยยื่นรายงานใน 2 เดือนนับจากวันสิ้นเดือนที่ครบกำหนดรอบฝึกหัดงานในแต่ละปี พร้อมด้วยคำรับรองการฝึกหัดงานของผู้ให้การฝึกหัดงาน (ผส.3) ไม่เช่นนั้นจะถือว่าไม่มีการฝึกหัดงานในปีนั้น
ตัวอย่างเช่น หากเราเริ่มเก็บชั่วโมงวันที่ 1 กรกฎาคม 2566 เราจะต้องส่งรายงานการฝึกหัดงานภายใน 2 เดือนนับจากวันที่ 30 มิถุนายน 2567 นั่นเอง
เอกสารที่ใช้ยื่นรายงานการฝึกหัดงาน
การยื่นรายงานฝึกหัดงานปกติจะยื่นปีละ 1 ครั้ง ขั้นตอนก็ไม่ได้ซับอะไรมากมาย โดยเอกสารที่ใช้สำหรับยื่นรายงานมีดังนี้
- รายงานการฝึกหัดงานสอบบัญชี (ผส.2) จะระบุรอบการฝึกหัดงาน และชั่วโมงงานแต่ละบริษัทที่เราตรวจสอบบัญชี
- คำรับรองของผู้ให้การฝึกหัดงาน (ผส.3) จะเป็นการรับรองชั่วโมงการทำงานตรวจสอบบัญชีที่เรายื่นต่อสภาตาม ผส.2

วิธีแจ้งเปลี่ยนผู้ให้การฝึกหัดงาน
ในกรณีที่มีการเปลี่ยนแปลงผู้ให้การฝึกหัดงาน ต้องยื่นชั่วโมงที่เคยทำงานสอบบัญชีระหว่างงวดปีที่เก็บชั่วโมง โดยยื่นแบบ ผส.2 ผส.3 และผส.4 ภายใน 2 เดือนนับจากวันสิ้นเดือนที่เปลี่ยนผู้ให้การฝึกหัดงาน ไม่เช่นนั้นจะถือว่าคำขอฝึกหัดงานนั้นสิ้นสุดลง เว้นแต่ กรณีเปลี่ยนแปลงผู้ให้การฝึกหัดงานในสำนักงานเดียวกันไม่ต้องแจ้งการเปลี่ยนแปลง
สรุปง่าย ๆ ก็คือปกติจะยื่นรายงานชั่วโมงตอนสิ้นงวดปีฝึกงาน แต่ถ้าย้ายที่ทำงานก็ให้ยื่นใน 2 เดือนหลังจากลาออกนั่นเองค่ะ

แจ้งผ่านระบบฝึกหัดงานออนไลน์
ระบบฝึกหัดงานออนไลน์คือ ระบบที่ให้ผู้ฝึกหัดงานสามารถ “ยื่นเอกสารแบบออนไลน์ได้ตลอด 24 ชั่วโมง” ผ่าน เว็บไซต์ tfac.or.th เมนู “ระบบฝึกหัดงาน”
การยื่นเอกสารนั้นจะให้ผู้ฝึกหัดงานจัดทำเอกสารออกมาเป็นกระดาษ แล้วให้ “ผู้ให้การฝึกหัดงาน” เซ็นรับรอง หลังจากนั้นสแกนเอกสารแล้วอัพโหลดเข้าระบบออนไลน์ได้ตลอด 24 ชั่วโมง
โดยผู้ฝึกหัดงานสามารถตรวจสอบสถานะการยื่นคำขอแต่ละประเภทผ่านระบบออนไลน์ได้ดังนี้
- แจ้งการฝึกหัดงาน ภายใน 5 วันทำการ
- รายงานการฝึกหัดงาน ภายใน 7 วันทำการ
- เปลี่ยนแปลงผู้ให้การฝึกหัดงาน ภายใน 7 วันทำการ
- ขอออกบัตรประจำตัวผู้ฝึกหัดงาน ภายใน 5 วันทำการ
การทดสอบวิชาชีพสอบบัญชี
การทดสอบนั้นจากที่ได้บอกไว้ว่าจะต้องผ่านการทดสอบ 6 วิชา คือ บัญชี 1 บัญชี 2 สอบบัญชี 1 สอบบัญชี 2 กฎหมาย 1 กฎหมาย 2 โดยคนที่จะเข้าทดสอบวิชาสอบบัญชี 1 และสอบบัญชี 2 ต้องฝึกหัดงานมาแล้ว ไม่น้อยกว่า 1 ปี และ 1,000 ชั่วโมง
การสอบนั้นสภาวิชาชีพบัญชีต้องจัดอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง แต่โดยปกติแล้วจะจัดสอบกันปีละ 3 ครั้ง ดังนั้นผู้เข้าสอบจะ เตรียมตัวสอบ CPA อย่างไรให้สำเร็จ ส่วนหนึ่งก็ต้องวางแผนการสอบให้ดี เพราะเปิดสอบแค่ปีละ 3 ครั้งเท่านั้น
การขอรับใบอนุญาตเป็นผู้สอบบัญชีรับอนุญาต
หากผู้ฝึกหัดงานผ่านครบ 2 เงื่อนไขคือ ทั้งสอบผ่าน 6 วิชา และเก็บชั่วโมงครบถ้วนภายใน 5 ปี แล้วเนี่ย ต้องยื่นคำขอขึ้นทะเบียนภายใน 6 เดือน นับจากวันสิ้นเดือนที่ผ่านครบ 2 เงื่อนไข ไม่เช่นนั้นแล้วหากผลสอบวิชาไหนอายุเกิน 4 ปี และสิ้นผลจะถือว่าไม่ครบเงื่อนไขการขอรับใบอนุญาตนะคะ
เมื่อสภาวิชาชีพบัญชีได้รับคำขอรับใบอนุญาตแล้ว และผู้ยื่นคำขอมีคุณสมบัติครบถ้วน ไม่มีลักษณะต้องห้ามตามมาตรา 39 สภาวิชาชีพบัญชีจะออกใบอนุญาตให้ ไม่เกิน 90 วัน นับตั้งแต่วันที่ได้รับคำขอ
สรุป
หากเราจะเป็นผู้สอบบัญชีเต็มตัวในอนาคตก็ต้องผ่านการฝึกงานก่อนใช่ไหมคะ ก็เช่นเดียวกับหลาย ๆ อาชีพที่จะเป็นระดับมืออาชีพหรือมือโปรได้ ก็ต้องผ่านช่วงเวลาของการเป็นเด็กฝึกงานมาก่อนทั้งนั้น
ดังนั้นแล้ว หากเราจะเป็นมือโปรด้านสอบบัญชี ก็หลีกเลี่ยงไม่ได้เลยที่จะต้องมาฝึกหัดงานก่อน การเข้าเป็นผู้ฝึกหัดงานนั้นไม่ได้ยากอะไรเลย แต่ความท้าทายที่แท้จริงคือช่วงเวลา 3 ปีต่อจากนั้นต่างหาก CPD Academy ขอเป็นกำลังใจให้ทุกคนที่จะเป็นผู้สอบบัญชีในอนาคตผ่านช่วงเวลา 3 ปีนี้ไปให้ได้นะคะ
อบรมบัญชีเก็บชั่วโมง CPD ออนไลน์ง่ายๆ ได้ที่บ้าน
สอบถามได้ที่ Line: @cpdacademy หรือ https://lin.ee/36U1ks0Y