ทำบัญชีเสร็จแล้ว ก็ต้องมีการตรวจสอบว่าบัญชีที่นักบัญชีจัดทำมาทั้งปีนั้น ถูกต้องหรือไม่ แต่รู้ไหมคะว่าเจ้าของธุรกิจ รวมถึงนักบัญชีมือใหม่หลายคน อาจจะยังไม่รู้ว่าผู้ตรวจสอบบัญชี หรือว่าออดิท (Auditor) นั้นสำคัญยังไง
ใคนวันนี้ เราจะพาทุกคนมาทำความเข้าใจกันว่า Auditor คือใคร มีความสำคัญยังไงกับบริษัทบ้าง แล้วในความเป็นจริงบริษัทต้องมีผู้ตรวจสอบบัญชีเสมอไปหรือไม่นะ
Auditor คือใคร?
อันดับแรกเรามาทำความรู้จักกับผู้สอบบัญชีหรือ Auditor กันก่อนดีกว่า ว่าเค้าเป็นใครกันหนอ
Auditor คือ ผู้ตรวจสอบบัญชี ที่มีหน้าที่ตรวจสอบข้อมูลทางการเงินของบริษัท เพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลทางการเงินที่รายงานในงบการเงินนั้นถูกต้องครบถ้วนตามมาตรฐานบัญชีหรือไม่
พูดง่ายๆ ก็คือ โดยปกติแล้วทุกบริษัทต้องจัดทำบัญชีตามกฎหมาย โดยมีผู้ทำบัญชีบันทึกรายการค้าต่างๆ ลงในสมุดบัญชี จากนั้น จัดทำงบการเงินให้กับผู้ถือหุ้นหรือคนที่เกี่ยวข้องกับบริษัทได้เห็นผลประกอบการ แต่ทว่านอกจากการทำบัญชีแล้ว คนใช้งบเองก็น่าจะสงสัยใช่ไหมล่ะคะว่างบที่เราอ่านอยู่ทุกๆ ปีนั้นมันถูกต้องหรือเปล่า
ดังนั้น กระบวนการตรวจสอบบัญชี โดยผู้สอบบัญชี (Audit) จึงถือกำเนิดขึ้น เพราะเป็นกระบวนการที่สำคัญในการป้องกันความผิดพลาด การทุจริต และทำงานที่ไม่เหมาะสมในบริษัท อีกทั้งยังเป็นการสร้างความโปร่งใสและความน่าเชื่อถือของบริษัทต่อผู้ถือหุ้น นักลงทุน และบุคคลอื่นที่ใช้งบการเงินของบริษัทด้วยค่ะ
กว่าจะเป็น CPA ได้ เส้นทาง CPA ต้องทำอย่างไร? มาดูที่ลิงค์นี้กัน

โดยทั่วไปแล้ว ผู้ตรวจสอบบัญชีมีทั้งหมด 4 ประเภทหลักๆ ด้วยกันค่ะ
- ผู้สอบบัญชีภายนอก ซึ่งที่พวกเรารู้จักดีมี 2 แบบย่อยๆ คือ ผู้ตรวจสอบบัญชีภาษีอากร และผู้สอบบัญชีรับอนุญาต (CPA)
- ผู้สอบบัญชีภายใน
- ผู้สอบบัญชีของรัฐ
- ผู้สอบบัญชีนิติวิทยาศาสตร์
ในส่วนของบทความนี้ ที่เกี่ยวกับบริษัทจำกัด เราจะกล่าวถึงประเภทของผู้สอบบัญชีรับอนุญาตหรือ CPA ที่เป็นผู้สอบบัญชีภายนอกของบริษัทกันนะคะ
หน้าที่ของ Auditor มีอะไรบ้าง?
หลายๆคนทราบแล้วว่า Auditor ก็คือ ผู้ตรวจสอบบัญชี แต่อาจจะยังไม่เคยรู้ว่าหน้าที่ของพวกเขาคืออะไรกันแน่ เราจะมาอธิบายออดิท ตรวจอะไรบ้างให้ทุกคนฟังกันไปทีละข้อเลย
1. ตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของงบการเงิน
ผู้ตรวจสอบบัญชีรับอนุญาตมีหน้าที่ตรวจสอบงบการเงินของบริษัทเพื่อให้มั่นใจว่าข้อมูลการเงินของบริษัทเป็นไปตามมาตรฐานบัญชี เช่น TFRS for NPAEs หรือว่า TFRS for PAEs นั่นเองค่ะ
2. ประเมินการปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับ
ตรวจสอบว่าบริษัทได้ปฏิบัติตามกฎหมาย ข้อบังคับ และมาตรฐานบัญชีที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัด
3. ตรวจจับการทุจริตหรือความผิดปกติ
ผู้ตรวจสอบบัญชีมีหน้าที่ตรวจสอบความผิดพลาด การทุจริต หรือพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมที่อาจเกิดขึ้นในกระบวนการทำงานของบริษัท
4. ให้คำแนะนำในการปรับปรุงระบบการควบคุมภายใน
เมื่อพบปัญหาในกระบวนการหรือระบบการจัดการ ผู้ตรวจสอบบัญชีสามารถให้คำแนะนำในการปรับปรุงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและลดความเสี่ยงทางการเงิน
5. ตรวจสอบเอกสารและข้อมูลต่างๆ
ผู้ตรวจสอบบัญชีจะตรวจสอบเอกสารทางการเงิน การดำเนินงาน และข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการและการเงินของบริษัท
6. รายงานผลการตรวจสอบ
เมื่อดำเนินการตรวจสอบเสร็จสิ้นแล้ว ผู้ตรวจสอบบัญชีต้องจัดทำรายงานสรุปผลการตรวจสอบและข้อเสนอแนะต่างๆ เพื่อส่งให้กับผู้บริหาร ผู้ถือหุ้น หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
7. รักษาความลับของข้อมูลบริษัท
หนึ่งในหน้าที่สำคัญ คือ การรักษาความลับของข้อมูลที่ได้รับในกระบวนการตรวจสอบบัญชี เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของบริษัท และเป็นการปฏิบัติตามจรรยาบรรณด้วยนั่นเอง
และนอกจากหน้าที่ที่ต้องปฏิบัติตามแล้ว อยากเป็นผู้สอบบัญชีมืออาชีพ ต้องมีอะไรบ้าง? คลิกลิงค์ได้ที่นี่เลย
ทำไมทุกบริษัทต้องมี Auditor?
สาเหตุที่ทุกบริษัทต้องมีผู้สอบบัญชี (Auditor) นั่นก็คือ กฎหมายได้กำหนดเอาไว้ว่า บริษัทจะต้องจัดหาผู้ทำบัญชีและจัดให้มีการตรวจสอบบัญชีขึ้นมานั่นเอง แต่ก็ไม่ใช่จากการปฏิบัติตามกฎหมายเท่านั้น เหตุผลอื่นๆก็ยังเป็นการสร้างความเชื่อมั่นและความมั่นคงระยะยาวให้กับบริษัทได้ด้วย

เหตุผลที่สนับสนุนการสร้างความเชื่อมั่นในธุรกิจและความมั่นคงระยะยาวให้กับบริษัท มีดังนี้
ความโปร่งใสทางการเงิน
ผู้ตรวจสอบบัญชีช่วยรับรองว่าบริษัทมีการจัดทำงบการเงินที่ถูกต้อง และเป็นไปตามมาตรฐานบัญชี ทำให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น นักลงทุน ผู้ถือหุ้น และเจ้าหนี้ สามารถมั่นใจได้ว่าข้อมูลทางการเงินที่แสดงนั้น มีความน่าเชื่อถือ
ด้านกฎหมาย
ในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทย กฎหมายกำหนดให้บริษัทจำเป็นต้องมีการตรวจสอบบัญชีจากผู้ตรวจสอบบัญชีรับอนุญาต เพื่อให้มั่นใจว่าบริษัทดำเนินการอย่างสอดคล้องกับข้อกำหนดทางกฎหมาย พระราชบัญญัติการบัญชี พ.ศ.2543 มาตรา 11 วรรค 4 ได้อย่างถูกต้อง ที่ระบุไว้ว่า งบการเงินต้องได้รับการตรวจสอบและแสดงความเห็นโดยผู้สอบบัญชีรับอนุญาต เว้นแต่ งบการเงินของผู้มีหน้าที่จัดทำบัญชีซึ่งเป็นห้างหุ้นส่วนจดทะเบียนที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย ที่มีทุนไม่เกิน 5 ล้านบาท และสินทรัพย์รวม ไม่เกิน 30 ล้านบาท และมีรายได้รวมไม่เกิน 30 ล้านบาท
การป้องกันการทุจริต
การตรวจสอบบัญชีเป็นเครื่องมือสำคัญในการป้องกันการทุจริต การจัดการที่ไม่เหมาะสม หรือความผิดพลาดทางการเงินที่อาจเกิดขึ้นภายในองค์กร การตรวจสอบนี้ช่วยตรวจจับความผิดปกติที่อาจส่งผลกระทบต่อความมั่นคงทางการเงินของบริษัท
สร้างความเชื่อมั่นในธุรกิจ
เมื่อมีการตรวจสอบบัญชีโดยผู้ตรวจสอบบัญชีรับอนุญาต ผู้ลงทุนและผู้ถือหุ้นจะมีความมั่นใจมากขึ้นว่าบริษัทมีการจัดการทางการเงินที่ดีและโปร่งใส ซึ่งสามารถสร้างความเชื่อมั่นให้ผู้ใช้งบการเงิน
Auditor ต่างจาก Accountant อย่างไร?
เล่ามาตั้งยาวเกี่ยวกับผู้สอบบัญชี มาถึงตอนนี้หลายคนน่าจะสงสัยค่ะว่า Auditor (ผู้สอบบัญชี) และ Accountant (ผู้ทำบัญชี) นั้นในความเป็นจริงแล้วแตกต่างกันหรือไม่ อย่างไรนะ
ความแตกต่าง | Auditor (ผู้สอบบัญชี) | Accountant (ผู้ทำบัญชี) |
หน้าที่หลัก | ตรวจสอบความถูกต้องของงานที่นักบัญชีจัดทำขึ้น เพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลทางการเงินมีความถูกต้อง โปร่งใส และเป็นไปตามมาตรฐานและกฎหมายที่กำหนด | รับผิดชอบในการจัดทำบัญชีและจัดการข้อมูลทางการเงินของบริษัท |
ลักษณะงาน | เป็นบุคคลภายนอกที่ได้รับการว่าจ้างจากบริษัท เพื่อทำการตรวจสอบงบการเงินของบริษัทในลักษณะเป็นอิสระจากกระบวนการทำงานของนักบัญชี | ทำงานภายในบริษัท โดยทำหน้าที่จัดทำและบันทึกข้อมูลทางการเงิน |
เป้าหมาย | เน้นการตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของข้อมูลทางการเงินที่นักบัญชีจัดทำ รวมถึงการตรวจจับข้อผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้น | เน้นการบันทึกและจัดการข้อมูลทางการเงินเพื่อให้การดำเนินงานของบริษัทเป็นไปอย่างราบรื่น |
ทักษะที่จำเป็น | ต้องมีทักษะในการวิเคราะห์และประเมินความถูกต้องของข้อมูล มีความรอบคอบในการตรวจสอบ และความรู้ลึกซึ้งเกี่ยวกับกฎหมายและมาตรฐานการตรวจสอบบัญชี | ต้องมีทักษะในการบันทึกข้อมูล การคำนวณ การจัดทำงบการเงิน และความรู้เรื่องภาษี |
สรุปแล้ว นักบัญชีจะเป็นผู้ที่ทำงานในการจัดการและบันทึกข้อมูลทางการเงินของบริษัท ในขณะที่ผู้ตรวจสอบบัญชีจะทำหน้าที่ตรวจสอบความถูกต้องและความโปร่งใสของข้อมูลนั่นเองจ้า ทั้ง 2 คนมีหน้าที่และวัตถุประสงค์ในการทำงานแตกต่างกันนะ

คำถามที่พบบ่อย (FAQs)
อยากเป็น Auditor ต้องเรียนอะไรบ้าง?
Auditor หรือ ผู้สอบบัญชีต้องมีวุฒิการศึกษาปริญญาตรีด้านบัญชีเป็นอย่างน้อย ซึ่งจะทำให้พวกเรามีพื้นฐานความรู้ด้านบัญชี ภาษี และความรู้ด้านธุรกิจเพียงพอสำหรับการไปตรวจสอบงบการเงิน
นอกจากเรื่องของวุฒิการศึกษานี้แล้ว การสมัครเข้าทดสอบเป็นผู้สอบบัญชีรับอนุญาต (CPA) นั้นจะต้องจบการศึกษาในหลักสูตรบัญชีที่สภาวิชาชีพบัญชียอมรับด้วย ปริญญาบัญชีที่เราเรียนมา สภาวิชาชีพบัญชีนั้นยอมรับหรือไม่ เช็คง่ายๆ ได้ที่นี่: ตรวจสอบหลักสูตรการศึกษาที่สภาฯรับรอง
บทสรุป
การมีผู้ตรวจสอบบัญชี หรือ Auditor ในธุรกิจเป็นสิ่งที่สำคัญมาก เนื่องจากช่วยสร้างความโปร่งใส ความน่าเชื่อถือ และช่วยป้องกันปัญหาทางการเงินหรือการทุจริตที่อาจเกิดขึ้นได้ การตรวจสอบที่มีคุณภาพช่วยให้บริษัทพัฒนาในทางที่ดีขึ้น และยังสร้างความน่าเชื่อถือให้กับธุรกิจอีกด้วยนะ
เรียนจบบัญชี อยากทำความรู้จัก Auditor ให้มากขึ้น แนะนำอ่านเพิ่มเติมที่บทความนี้เลย
รู้จักอาชีพผู้ตรวจสอบบัญชี ต้องจบอะไร ทำงานแบบไหน
สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ Line: @cpdacademy